A clean-cut decision

Het ‘huis’ van Chris McCandless in de film ‘Into the Wild’.

De in 2007 uitgekomen film ‘Into the Wild’ van regisseur Sean Penn, naar een boek van Jon Krakauer, gaat over een 22 jarige man, Chris McCandless, die met alles en iedereen breekt om in de wildernis van Alaska zichzelf te vinden, ver weg van de geciviliseerde wereld die hem gevormd heeft. Het diepe verlangen om door al zijn conditioneringen heen te breken, zich niet meer te conformeren en zijn oorspronkelijkheid als mens te ervaren is zo groot, dat hij elk gevaar en elk risico voor lief neemt. Dat hij zijn familie in angst en vertwijfeling achterlaat, belet hem niet vastbesloten zijn eigen weg te gaan en te doen wat hij ‘moet’ doen. Waarschuwingen dat er in de wildernis niets te vinden is, lapt hij aan zijn laars. Om zaken helder te stellen en niet langer te twijfelen brengt hij rationeel een ‘clean cut’ aan tussen de wereld waar hij vandaan komt en de wereld van zijn verlangen. En hij doet dat met ijzeren consequentie, zonder concessies, zonder afscheid en zonder omkijken. Wie A zegt moet ook B zeggen. Dat is de glasharde logica van zijn ‘clean cut decision’ die hem, ondanks de weerstanden die hij ontmoet, het doorzettingsvermogen en de kracht geeft om zijn verlangen naar vrijheid vorm te geven.

De gekoesterde droom zichzelf in de eenzaamheid van de wildernis te vinden, loopt ondanks de aanvankelijke gelukzaligheid, uit op een drama. De euforie over de gevonden vrijheid, de schoonheid van de natuur en het ‘huis’ dat hij gevonden heeft (de autobus), duurt niet lang en wordt al snel gevolgd door een harde terugval in de onverbiddelijke realiteit: het uitputtende stillen van de meest primaire levensbehoeften. Voor reflectie en verdieping is in de voortdurende zoektocht naar voedsel geen tijd meer. Diezelfde lineaire logica die hem standvastig maakt, gaat hem aan alle kanten tegenwerken en wordt hem uiteindelijk noodlottig. Gevoelens die hij weg heeft gedrukt, steken steeds weer de kop op en geleidelijk raakt hij de grip op zijn logica kwijt. Zijn hart laat zich niet door de ratio beheersen en het verleden laat zich niet kunstmatig verdringen. Als hij tenslotte de uitputting nabij en gek van eenzaamheid, de weg terug uit de wildernis wil vinden, is het te laat. De weg is afgesneden door een kolkende rivier. Hij zit gevangen in zijn eigen droom.

In één scene van de film, ‘de eland’, komt alles samen en wordt verbeeld hoe de logica het genadeloos verliest van het gevoel. Voor McCandless is de eland altijd het symbool van kracht, schoonheid en vrijheid geweest. De consequentie van zijn keuze voor de wildernis is echter, dat hij moet overleven en daar is alles ondergeschikt aan. Dat blijkt op het moment dat hij uitgehongerd oog in oog met een reusachtige eland komt te staan. Hij doodt het dier, omdat hijzelf moet blijven leven. De legitimiteit daarvan  eindigt echter in een nachtmerrie. Het dier moet snel geslacht worden om het vlees te conserveren. De slachting is een immense klus en leidt tot een afgrijselijke bende van huid, vlees, botten en bloed. Van een clean-cut is niets meer over. Ondanks zijn geploeter, lukt het McCandless niet het vlees te redden. Het slachten duurt te lang en tot zijn wanhoop verliest hij de strijd met de vliegen; het vlees zal bederven. Als hij beseft dat hij het edele dier, symbool van zijn verlangen, voor niets gedood heeft, breekt McCandless logica. Het is de meest dramatische dag van zijn leven.

Wat moeten we van McCandless denken? Voor sommigen is hij een held die de moed heeft het verleden achter zich te laten en voor zijn droom gaat. Voor anderen is het een droevige figuur die de weg kwijt is en vlucht in een illusie. Het is maar net welke van de vele gezichtspunten je kiest. Er is niet één waarheid. Misschien is het meest indringende standpunt om er naar te kijken het gevoel en de beleving van de achterblijvers, zijn familie. Zijn geliefde zusje, de ‘voice over’ in de film, die hem probeert te begrijpen, hem ondanks alles lief heeft en elke dag weer hoopt dat ze een teken van leven van hem krijgt. De burgerlijke moeder die wegteert in het verdriet en de pijn om haar vermiste kind. De keurige rechtlijnige vader die heel langzaam aftakelt onder het verlies van zijn zoon, en op een dag grienend over straat loopt en door zijn benen zakt. Hun gevoelens doen mij in figuurlijke zin denken aan een zinnetje dat op een bruggetje in een klein bos in Bennebroek staat: ‘Belangrijk is de weg die je gaat, maar het zijn ook de sporen die je achterlaat’.