‘I am a woman’

In de film ‘Elizabeth’ uit 1998 van de regisseur Shekhar Kapur komt een scene voor waarin de jonge protestante vorstin Elizabeth, gespeeld door Cate Blanchett, ten overstaan van het parlement, haar overtuiging duidelijk maakt, dat het land dat in de 16e eeuw geteisterd wordt door de vernietigende strijd tussen katholieken en protestanten, gebaat is bij ‘a single church of England’.

Met die overtuiging neemt Elizabeth een standpunt in, dat haaks staat op de opvattingen binnen het parlement en ze botst op een muur van verzet. Toch zet Elizabeth door. Ze is vastbesloten haar volk te bevrijden van de dood en verderf zaaiende tweespalt die haar land in de greep houdt.
Ondanks de machtige weerstand tegen het onmogelijke voorstel, lukt het haar om tijdens die parlementaire zitting toch een meerderheid van de stemmen voor haar standpunt te behalen. Een interessante vraag is, hoe haar dit lukt?

In de scene die vooraf gaat aan de parlementaire zitting zie je Elizabeth in alle eenvoud en onopgemaakt in haar privévertrek oefenen met de verdediging van haar standpunt. Ze probeert de toon, de argumentatie en de woorden te vinden die haar ideeën overtuigend moeten overbrengen. Het lukt echter niet en je ziet haar frustratie en wanhoop.

Deze scene geeft een bijna voyeuristisch inkijkje in een privéwereld. Achter de coulissen blijkt de vorstin een mens als ieder ander. Je ziet een persoon, die ontdaan van haar publieke masker en macht, emotioneel worstelt met de taal en haar ‘voice’ niet kan vinden; haar ‘voice’ die moet gaan overbrengen wat ze diep van binnen voelt en wil.

Daarna zien we haar in vol ornaat, in conversatie met het volledig uit mannen bestaande parlement. Ze wordt, ondanks haar positie als vorstin, amper aan het woord gelaten. De katholieke parlementsleden willen van haar af en bij de protestanten heeft de jonge vorstin nog onvoldoende gezag. Bijna schreeuwend moet ze de aandacht opeisen. Haar verzoek om ten behoeve van haar lijdende volk als oplossing voor de tweespalt een ‘wet van uniformiteit’ aan te nemen, wordt weggehoond, omdat geen van de partijen iets wil inleveren.

En dan, plotseling, verandert er iets. Als ze er door de katholieken van beschuldigd wordt, dat ze het parlement met wetgeving wil dwingen te breken met de ‘Heilige Vader’, reageert ze met: ‘how can I force you, I am a woman’. Met die opmerkelijke uitspraak brengt ze een dimensie in die de aanvankelijke machtsstrijd tussen haar en het parlement direct neutraliseert. Ze is voor het parlement opeens niet meer de institutionele macht die haar wil oplegt en verzet oproept. Door zich kwetsbaar op te stellen triggert ze de trouw en de hulpvaardigheid van het machtige parlement. Die omkering verdampt het polariserende machtsspel en creëert ruimte voor aandacht. Elizabeth slaagt er daarna in haar charmes en gezonde verstand in te zetten en te laten zien wie zij is. Als Elizabeth gedurende de conversatie met het parlement door haar humor en gevatheid zelfs de lachers op haar hand weet te krijgen, groeit de interesse. Ze krijgt uiteindelijk de volle aandacht.

Die situatie brengt haar in de positie om terug te komen op haar wens voor één enkele kerk voor Engeland. In de aandacht en verstilling van dat moment vindt ze (in een ontroerend goed geregisseerde scene) haar ‘voice’ en weet ze haar standpunt majestueus te verwoorden. Na afloop wordt er gestemd en ze wint.

Echter, dat is niet het hele verhaal. Macht speelt achter de coulissen ook een rol. Elizabeth wint de stemming mede, omdat haar adviseur en mentor Walsingham (gespeeld door Geoffry Rush) een zestal katholieke parlementsleden, tijdelijk heeft opgesloten in de kerker, zodat ze niet mee konden stemmen.
Het is dit ‘gelukkige’ samenspel van persoonlijke kracht én macht die de overwinning van Elizabeth uiteindelijk mogelijk maakt.

Het fragment: