Op Youtube is een opname uit 2008 te vinden waarin Jack Nicholson tijdens een gala kort en krachtig uitlegt wat hij van speelfilms vindt. ‘I love the movies. They entertain us, they give us hope, they give us dramas, they take us to places we’ve never been and just, even for a few moments, they can take us away, when you want to get away. … Movies inspire us, they challenge us and, despite our differences, they are a common link that touches the humanity…. in all of us.’ Bij die laatste woorden lacht hij zijn cynische Nicholson-lach, zoals we die zo goed van hem kennen. Hij laat duidelijk doorschemeren, dat het ‘in all of us’ veel te rooskleurig is voorgesteld. Het laat echter onverlet dat goede speelfilms iets wezenlijks in ons kunnen raken waarna we de dingen anders gaan zien. Een goed voorbeeld hiervan is te vinden in een fragment van de bijzondere Netflix serie The OA (The Original Angel).
Het verhaal is als volgt: een scholier, Steve Winchell, is jaloers en boos, omdat zijn vriendin hem afwijst voor een ander. Uit kwaadheid mishandelt hij zijn concurrent, een talentvolle zanger, op een schofterige wijze. Als de wandaad bij de docente bekend wordt, vraagt deze bij de schoolleiding een schorsing van Steve aan. De Winchell’s worden per brief uitgenodigd op school te komen om de ernstige situatie te bespreken.
Op de afspraak verschijnt echter niet het ouderpaar, maar een jonge vrouw die zich voorstelt als de stiefmoeder van Steve. Voor de docente die iemand anders had verwacht, is het even schakelen. ‘Ofcourse’, zegt ze zuchtend, nadat ze denkt te snappen hoe de vork in de steel zit. Met weinig enthousiasme nodigt ze de stiefmoeder uit plaats te nemen in het klaslokaal. Wat de docente niet door heeft, is dat de jonge vrouw slechts een bekende van Steve is, die de jongen wil helpen. De zogenaamde ‘stiefmoeder’ weet niet precies wat er gebeurd is, maar wil in ieder geval voorkomen dat Steve van school wordt gestuurd.
Als het gesprek begint lijkt het erop dat de ‘stiefmoeder’ geen enkele kans maakt haar doel te bereiken. De feiten zijn duidelijk. De docente zegt, dat ze hier is voor scholieren die willen leren en beter willen worden. Ze geeft aan dat ze heus wel weet hoe ze met gewelddadige en lastige leerlingen moet opgaan, maar dat haar grens overschreden wordt als die lastige leerlingen andere hardwerkende leerlingen het recht tot onderwijs ontnemen.
Haar verhaal klinkt logisch en er is weinig tegen in te brengen. Steve heeft psychologische problemen, aldus de docente. De ‘stiefmoeder‘ antwoordt gevat, dat het ‘niets over iemands geestelijke toestand zegt als je niet mee kunt in een samenleving die ernstig ziek is.’ Het maakt echter geen indruk op de docente die het argument wegwuift als een ‘clever bumpersticker’. De poging van de ‘stiefmoeder’ om de context te verbreden en een gunstiger licht op de situatie laten schijnen, is mislukt. Het besluit van de docente staat vast: ‘I’m going to remove your son from this school.’
Het wordt stil in het klaslokaal. De ‘stiefmoeder’ tuurt voor zich uit. De kansen lijken verkeken en waarschijnlijk terecht. Maar dan vraagt ze opeens: ‘What was your first reason?’ De docente begrijpt de vraag niet. De ‘stiefmoeder’ verduidelijkt: ‘Why have you become a teacher?’ Verontwaardigd zegt de docent: ‘This is not about me?!’ De ‘stiefmoeder’ stelt echter, dat dit wel het geval is; dat het zowel over Steve, als over haar gaat, over een samenspel tussen hen beiden in de klas in verschillende dimensies door de tijd heen. De docente kan het niet volgen. De ‘stiefmoeder’ vervolgt: ‘Maybe Steve can’t learn because YOU lost track of your reason?’ Dat slaat alles voor de docente. Ze heeft er schoon genoeg van en ze wil opstaan. De ‘stiefmoeder’ legt echter een hand op die van de docente. Die fysieke aanraking maakt indruk. De docente gaat verbluft weer zitten en de ‘stiefmoeder’ zegt, dat ze haar misschien kan helpen zich de ‘reason’ te herinneren.
Ze probeert dichter bij het gevoel van de docente te komen door haar te vragen of ze misschien iets, of iemand verloren heeft, net zoals zijzelf. ‘My patience’ luidt het geprikkelde antwoord van de docente die geen behoefte heeft aan persoonlijke ontboezemingen. Het gesprek wordt echter wel directer. De docente doet het masker van beleefdheid af: ‘Look, you wanna talk turkey, your sociopath of a son punched a kid in the throat. The victim didn’t report it because he feared reprisal.’ En nadat ze de ernstige gevolgen voor het slachtoffer heeft benoemd, zegt ze: ‘So I don’t give a crap where the violence comes from and why. I don’t want it in my school.’ Weer wordt het stil in het klaslokaal. De geschrokken ‘stiefmoeder’ kan slecht toegeven, dat de docente helemaal gelijk heeft en de docente voelt tot haar opluchting, dat het verzet gebroken is.
De kaarten van de ‘stiefmoeder’ blijken echter nog niet te zijn uitgespeeld. Hoofdschuddend stelt ze, dat de wereld waarin we leven, vervallen is in geweld, in kleingeestigheid en hebzucht en dat Steve sensitief genoeg is om dat aan te voelen. ‘He is angry and lost.’ Ze spreekt de docente aan: ‘And to find him… you have to teach yourself again … and you decided somewhere along the way that you were done learning. It’s too painful to stay open.’ De docente voelt niet precies aan waar de ‘stiefmoeder’ op uit is met haar woorden, maar gaat er wat triomfantelijk op in. ‘Well, I think we all face the same hopelessness, mrs Winchell. It is what we decide what we do with it.’
En dan ligt de weg naar het doel open en slaat de ‘stiefmoeder’ toe: ‘You’re right. So what are you gonna do? If you wanna do your job, expel the bully, focus on the kid who can sing as an angel, even though he doesn’t need you. If you wanna be a teacher, teach Steve, he is the boy you can help to become a man. He is the one you lost. He is your first reason.’
Na die woorden valt er weer een lange stilte in het klaslokaal. De in haar wezen geraakte docente staart in gedachten voor zich uit. Een nieuwe dimensie werpt een ander licht op het voorval. Als de ‘stiefmoeder’ na een tijdje haar jas pakt en naar de deur loopt, vraagt de onthutste docente op de valreep: ‘I did not catch your first name, mrs Winchell?’ Waarop de jonge vrouw antwoordt: ‘I’m the OA.’
Zie hier het fragment: Netflix; D1A1; Homecoming; 34.50 – 40.00. De filmbeelden van Netflix zijn auteursrechtelijk beschermd, waardoor ze niet op de pagina getoond kunnen worden.
OBSERVATIONS 