‘Rock it’

Dave en Harold (rechts). Stranger than Fiction, 2006, regie Marc Foster, schrijver Zach Helm

Narratief beschouwd voelt het als een bevrijding wanneer een mens die lange tijd doelloos in het leven heeft rondgedobberd, op enig moment toch het roer pakt en zijn eigen koers gaat varen. Zo’n doorbraak naar zelfverwerkelijking is het thema van veel verhalen in boeken en films. Deze vindt ook plaats in het leven van de belastinginspecteur Harold Crick uit de in 2006 uitgekomen film ‘Stranger than fiction’. Het verhaal van Harold heeft echter een ongewoon dramatisch verloop. Waar de gemiddelde filmheld na de doorbraak nog een heel leven voor zich heeft om er iets van te maken, komt die doorbraak bij Harold te laat. Zijn dood is namelijk al nabij, althans dat denkt hij. Harold vreest dan ook, dat hij te weinig tijd heeft om zijn leven nog betekenis te geven. Bovendien heeft hij geen idee hoe hij dat zou moeten doen?

De filmacteur Will Ferrell die de rol van Harold Crick speelt, is goed gecast. Hij is een acteur die, geholpen door zijn bloedserieuze voorkomen, de menselijke dramatiek zo weet uit te vergroten,  dat dit bij alle zwaarte en ernst ook weer iets komisch krijgt. Ferrell geeft op overtuigende wijze invulling aan de hyperrationele Harold wiens gestructureerde en klokgestuurde leven zich kenmerkt door eentonigheid, herhaling en een neurotische teldwang. Niets wijst er aanvankelijk op dat het tot in de kleinste details geordende leventje van Harold ooit zal kunnen veranderen.

Op een dag gebeurt er echter iets bijzonders in het leven van Harold. Zijn voorspelbare en saaie bestaan wordt wakker geschud door de plotselinge aanwezigheid van een onbekende stem die uit zijn innerlijk opborrelt en ongevraagd commentaar op zijn leven begint te geven. Deze innerlijke stem blijkt hem goed te kennen en bemoeit zich overal mee. Harold weet niet wat hem overkomt. Het effect is dat diens gerationaliseerde, op kloktijden gebaseerde bestaan volledig in de war raakt. Als de stem opeens een opmerking maakt over zijn onafwendbare dood, wordt het Harold pijnlijk duidelijk dat de innerlijke stem andere plannen met zijn leven heeft.

Harold is totaal van slag. Hij weet niet wat hij met de  stem aan moet. Bovendien heeft hij zich nog nooit met de dood beziggehouden. Hij zoekt raad bij verschillende experts waaronder een psychiater die wat betreft de stem direct aan schizofrenie denkt. Ook bezoekt hij een professor in de literatuur (gespeeld door Dustin Hoffman). De laatste  heeft een meer narratieve kijk op de zaak. Harold moet eindelijk eens zijn nogal bedroevende levensverhaal onder ogen gaan zien, alsmede zijn onvermijdelijke dood. De redding voor Harold is, volgens de prof, zo snel als mogelijk, nu het nog kan, iets van zijn leven te gaan maken. Harold heeft echter geen idee wat hij moet doen. Daarop adviseert de professor hem om eens een tijdje, bij wijze van experiment, helemaal niets te doen.  Misschien komt Harold er dan achter wat het leven met hém wil, in plaats van zelf iets te bedenken.

Harold gaat akkoord en sluit zich op in zijn appartement om alles los te laten. Het hilarisch gefilmde experiment leidt echter tot een complete chaos en mondt uit in de vernietiging van zijn appartement. Harold is volledig van streek, neemt verlof op en trekt tijdelijk in bij Dave, een behulpzame collega. Tijdens een maaltijd met Dave stelt hij, zonder zich bloot te geven, de vraag die hem volledig obsedeert:

Dave (..)  If you knew you’re gonna die, ……possibly soon ……, what would you do?

Er ontspint zich een wonderlijk gesprek tussen de ruim denkende en fantasierijke Dave en de rationele en bloedserieuze Harold. Uiteindelijk krijgt Harold een antwoord van Dave waarvan hij op dat moment helemaal niets begrijpt, omdat hij alleen de logica van de ratio kent en niet die van het gevoel. Het zal uiteindelijk wel het antwoord zijn,  dat, als het  bezonken is, tot een doorbraak en een verandering in het leven van Harold zal leiden.

Dave: It’s easy, I go to spacecamp.

Harold (die zijn verbazing toont): Spacecamp?

Dave: Yeah, it’s in Alabama. It’s were kids go to learn how they can be astronauts. I want to go there since I was nine.

Harold (die er echt niet bij kan): Aren’t you to old to go to spacecamp?

Dave (enigszins geërgerd): You never are to old to go to spacecamp, dud.

Het laatste antwoord van Dave en dat prikkelende ‘dud ‘ (mafkees) maakt diepe indruk op Harold en blijft hem bezig houden. Later, tijdens het inmiddels volledig gerationaliseerde en door teldwang beheerste proces van het tandenpoetsen, valt opeens het muntje: ‘Spacecamp!’ Op dat moment breekt Harold’s gevoel dwars door het rationele pantser van zijn leven heen en komt hij tot het bevrijdende inzicht. Hij voelt de vrijheid door zijn lijf stromen, poetst er nog even ongeremd op los en zal eindelijk na vele verloren jaren invulling gaan geven aan een diep en lang vergeten verlangen.

Zie hier, voor de ontknoping, het fragment (3.27 min.)