Toespraak Steve Jobs tijdens een brainstormsessie bij de opstart van NeXT.
In 1985 richtte de 30 jarige Steve Jobs het bedrijf NeXT op. Het was kort na zijn pijnlijke vertrek bij Apple, waar hij als leidinggevende geen rol meer mocht spelen na het commerciële debacle van de in 1984 op de markt geïntroduceerde, technisch briljante, maar te dure Macintosh-computer. Met het door hemzelf gefinancierde NeXT begint Jobs een nieuwe startup. Ook nu wil hij geavanceerde computers op de markt brengen, maar dit keer specifiek voor het hogere onderwijs. En ook deze keer heeft hij uitgesproken ideeën hoe hij dat wil bereiken.
Enkele maanden na de oprichting van NeXT, tijdens een meerdaagse brainstormsessie met zijn team, spreekt Jobs zijn teamleden toe. Hij vertelt hen, wat het van het team vraagt om een succesvol bedrijf op te zetten en refereert daarbij aan ‘the early days’ van Apple. Hij verklaart het succes kort en bondig met de woorden: “It was built from the heart”. Wat bedoelde hij daarmee?
Wat hij in die toespraak zegt is eenvoudig te begrijpen en bijna soft. Zijn woorden zouden in deze tijd waarschijnlijk nauwelijks serieus genomen worden, ware het niet dat ze door het succes van Steve Jobs keer op keer worden bevestigd. De essentie van zijn woorden lijkt op de een of andere manier nog steeds magisch door te trillen in al de buitengewone prestaties en producten waarmee hij de wereld heeft verrijkt.
In de toespraak zet Jobs de uitspraak “it was built from the heart” af tegen de opvatting dat bedrijven op een rationele wijze maakbaar zijn via een logische serie van opeenvolgende dingen die je zou moeten doen. Zo werkt het niet, volgens Jobs. De basis van een onderneming ligt niet in de logica, maar in het gevoel. Mensen die bij NeXT komen werken of de producten kopen, moeten het ‘gevoel’ krijgen, zo stelt hij: ‘that we have a passion about it’. Een gevoel “that we really care” voor de dingen waar het team mee bezig is. “Not just because we wanna make a buck, or just because we wanna do it, because we do it”.
Jobs zoekt bij zijn teamleden naar de wil en het gevoel om met elkaar het avontuur van NeXT echt aan te gaan. Hij wil méér dan alleen een zakelijk verband tussen de teamleden; hij hoopt op een innerlijk ‘verbond’ van het team; een verbond dat gedragen wordt door het commitment voor wat NeXT wil bereiken. Vanuit de gebundelde kracht van dat gevoelsmatige verbond en het goed gebruik van de ‘heads’ kan het avontuur met NeXT met vertrouwen worden aangegaan, wat je onderweg ook tegenkomt.
De opvatting van Jobs raakt de kern van een bekend vraagstuk. Vaak weten teams die een opdracht moeten vervullen geen slagkracht te ontwikkelen. Waar ligt dat aan? Een van de redenen is wellicht dat de leden van die teams veelal door aanwijzing zijn geselecteerd. De deelname is dan een ‘moetje’ of iets dat nu eenmaal bij de functie hoort en komt meestal niet voort uit een diep van binnen gewilde en gepassioneerde keuze om gezamenlijk iets vernieuwends tot stand te brengen. Vaak zit er heel weinig gedeelde betekenis, doelgerichtheid en saamhorigheid in deze teams. Het gebrek aan eenheid in verscheidenheid maakt deze teams zwak. Dit soort opgelegde of routinematige samenwerkingsverbanden stranden in de meeste gevallen dan ook in oeverloze discussies over inhoud en procedures waaruit nooit als team iets innovatiefs en duurzaams tot stand zal worden gebracht. Als de innerlijke “feel” ontbreekt, vloeit de ‘ziel’ van elke onderneming of project snel weg. Er is leiderschap nodig om die ziel te behouden.
Leiders als Steve Jobs, die door hun prestaties in staat waren om mensen te enthousiasmeren en te verbinden, zijn dun gezaaid. Vandaag de dag zijn Elon Musk van Tesla en Mark Zuckerberg van Facebook aansprekende voorbeelden van dat soort inspirerende leiders. Zij zijn echter zeker niet de enigen. Binnen veel bedrijven en samenwerkingsverbanden lopen mensen rond die iets van die gave bezitten. Waar dat verbindende leiderschap echter ontbreekt, of het nu allianties, organisaties of projecten betreft, wordt de samenwerking meestal een hopeloze kwelling, waarbij men zich over de resultaten maar beter niet al te veel illusies moet maken. Het is wonderlijk dat dit evidente en vaak voorkomende fenomeen zo weinig directe aandacht krijgt.
Ook binnen het privéleven hebben de woorden van Jobs betekenis. Elke dag bouwen we bewust of onbewust met ons ‘heart’ verder aan ons leven, ook al zit het dagelijkse leven gewoonlijk vol met routines waarin elke heart-beat lijkt te ontbreken. Op zich is dat routinematige niet zo erg. Het gaat erom dat op de beslissende momenten die er echt toe doen en waar de grote lijnen van onze levens worden uitgezet, de ‘feel’ aanwezig is om gewetensvolle besluiten te nemen waar onze levens in positieve zin verder mee worden opgebouwd. Alleen dan kunnen we, als we later op onze levens terugkijken en los van wat ons allemaal overkomt, vaststellen: ‘it was built from the heart’.”
Zie hier het fragment uit Steve Jobs building NeXT:
OBSERVATIONS 
Passie en zingeving, daar draait het om. Zoals je in jouw observatie schrijft, komen we in ons dagelijks werk te weinig passie tegen. Mensen ‘gaan er niet echt voor’, vaak al veroorzaakt doordat ‘er’ eigenlijk niet echt gedefinieerd is. Wie is er nog bezig met wat zijn hart hem ingeeft, wie ligt er nog wel eens wakker? En het is jammer, het geeft zoveel meer energie als je ‘met hart en ziel’ met je werk bezig kunt zijn, zoveel voldoening. En laten we wel zijn, je steekt veel kostbare tijd in je werk, dat het zonde is als je daar geen plezier uit weet te halen. Dan is al die tijd die je er in steekt eigenlijk verloren tijd…het levert niet alleen nauwelijks de gewenste resultaten op, je wordt er ook niet gelukkig van. Goede leiders spelen hierbij natuurlijk een zeer belangrijke rol, maar het werken vanuit je hart begint toch bij jezelf.
En zo is het maar net! Zonder hart en passie een harteloos resultaat.