Daniel (Michael Nyqvist) schreeuwt het uit in ‘As it is in heaven’ (2004)
‘Hebben jullie er dan niets van begrepen?’, schreeuwt Daniel Daréus in de film ‘As it is in heaven’ op het moment dat de toch al ongeconcentreerde zanggroep die hij coacht de koffiepauze belangrijker vindt, dan de oefening waar ze mee bezig zijn. En hij vervolgt wanhopig: ‘Dit gaat om ons! Over wie wij zijn! Over onze levens!…. Zonder concentratie kan er niets ontstaan. NIETS!!’.
Toen ik die oerschreeuw voor het eerst hoorde en zag gebeuren in deze film van de Zweedse regisseur Kay Pollak, raakte die mij tot in mijn botten en beleefde ik een diepe herkenning van wat er in Daniel omging. Het is de pijn van de teleurstelling over een wens die niet gaat uitkomen; in dit geval de wens om met deze koorleden, dit team, iets bijzonders te kunnen bereiken. Wat is er gebeurd?
Daniel is een wereldberoemd dirigent met gezondheidsklachten die voor langere tijd rust zoekt in zijn geboortedorp. Binnen die kleine gemeenschap wordt hij, omdat hij ‘er verstand van heeft’, al snel gevraagd een plaatselijk zangkoor te coachen. Hij voelt daar aanvankelijk helemaal niets voor, maar laat zich uiteindelijk toch overhalen. En het gaat al snel mis. De professionele maatstaven voor musiceren die hij hanteert, botsen faliekant met de matige ambities en inzet van de amateurs. Het leidt tot de beschreven uitbarsting.
Zijn boosheid heeft méér met de frustraties in zijn eigen leven te maken, dan dat het de koorleden is aan te rekenen. Deze schrikken erg van de uitbarsting en begrijpen de heftigheid van Daniel’s reactie niet. Toch zorgt de verontrusting die ontstaat voor een positieve wending. De koorleden zijn er zo door geraakt, dat ze beter hun best gaan doen en er een zekere focus en verbinding begint te ontstaan. Een verbinding, waar ze plezier aan beleven en die in de film onder de bezielende leiding van Daniel geleidelijk meer vorm krijgt en de koorleden boven zichzelf uittilt. En niet alleen de koorleden veranderen, ook Daniel zelf. Die leert inzien, dat het in het leven niet alleen om presteren draait, maar dat, zoals één van de koorleden zo lieflijk zegt, ‘koffie ook belangrijk is’.
Het verhaal in ‘As it is in heaven’ spiegelt de werkelijkheid waarin wij leven zo herkenbaar, treffend en diepgaand, dat het een rijke bron van materiaal biedt voor reflectie over de wijze waarop mensen met elkaar omgaan en zich ontwikkelen. Het beschreven fragment biedt veel aanknopingspunten met hoe binnen organisaties én tussen organisaties wordt samengewerkt. Daar spelen, in het groot, de zelfde problemen. Ook daar is, voor wie goed luistert, de oerschreeuw van Daniel voortdurend hoorbaar. Want alle dingen die Daniel wanhopig maken, gebeuren er dagelijks: mensen die te laat komen, die niet echt meedoen, die niet luisteren, die geen verantwoordelijkheid nemen, die niet samenwerken, die geen besef hebben van wat je samen kunt bereiken; mensen die vooral met zichzelf bezig zijn, de ander niet opzoeken en waarmee ‘niets’ tot stand gebracht wordt. Het is inderdaad om wanhopig van te worden, maar wie doet er wat aan? En zo modderen we door.
Daniel is musicus geworden, omdat hij de droom heeft, dat je met muziek de harten van mensen kan openen en deze zich daardoor met elkaar kunnen verbinden. Zijn gevoelige kunstenaarsziel merkt meteen wanneer die verbinding stokt, wanneer mensen elkaar verliezen, dingen uit elkaar vallen, fragmenteren, versnipperen. Die gevoeligheid is een waardevolle eigenschap. Misschien hebben we binnen onze wereld minder controllers en méér mensen als Daniel nodig, die waar dat nodig is, direct hun alarmerende oerschreeuw laten galmen.
Zie hier het fragment (3 min):
OBSERVATIONS 
Hi Menno, wat mij betreft een blog vol wijze lessen, met een ongenadige herkenbaarheid voor mensen die ‘in onze wereld’ met drive en passie iets proberen te bereiken binnen organisaties die zich kenmerken door hectiek, een ongebreidelde hoeveelheid doelen en versnipperde aandacht.
…. Zonder concentratie kan er niets ontstaan. NIETS!!’ schreeuwt Daniel Daréus uit, bevlogen en ambitieus als hij is.Dit is niet alleen een constatering van zijn kant over het belang van focus als je iets wilt bereiken. En de gedoemde mislukking indien je je daar niet aan over geeft.
Het laat ook zien dat de Don Quichots in onze wereld, de mensen die zich doelen stellen en daarvoor willen gaan, die iets tot stand willen brengen binnen hun eigen organisatie en daar al hun energie in steken veelal vergeten om goed om zich heen te kijken om vervolgens te constateren dat zij (te) ver voor de muziek uit lopen. Mensen met zo’n sterke ambitie zijn geneigd het doel dat zij voor ogen hebben als maatstaf te hanteren voor de mensen om hen heen. En dientengevolge van hun omgeving dezelfde inspanning en doelgerichtheid verwachten, zelfs verlangen, die zij zelf aan de dag leggen. Maar helaas, niet ieder mens, iedere collega werkt met hetzelfde resultaat voor ogen (zooooo frusterend!) en daardoor voelen de Daniels in onze wereld zich roependen in de woestijn.
De kunst om vast te houden aan je eigen doelen, die in jouw beleving DE doelen van jouw organisatie zouden moeten zijn, en tegelijkertijd oog te hebben voor de doelen van de mensen om jou heen (of het gebrek hieraan) vergt een enorm open mind, een vermogen om genuanceerd te leren kijken naar een ieders doelen, inclusief die van jezelf, en daar de overeenkomsten in te vinden. En vandaar uit te proberen mensen te motiveren, iets tot stand te brengen waarbij iedereen gevoelsmatig iets inlevert maar het collectief juist wint.
De valkuil om het moede hoofd gefrustreerd in de eigen schoot te leggen is levensgroot, maar daarmee dooft niet alleen het vlammetje dat jou aan de gang houdt….ook de organisatie die, zonder dat ze het (lijken te) beseffen, vreselijk veel baat hebben bij het realiseren van de doelen die jij voor ogen hebt verliest niet alleen een waardevolle collega maar komt ook geen stap verder.
De kunst is je eigen focus en gedrevenheid zo te verpakken dat je omgeving zich erin kan – en vooral wil – herkennen waardoor jij in staat bent je doel, als is het maar gedeeltelijk of in hele kleine stapjes, te verwezenlijken….een win-win uitkomst
Dit is op Talent herblogd.