Busy making plans

De wereld waarin ik werk wordt beheerst door plannen. Opleidingsplannen, loopbaanplannen, projectplannen, businessplannen, meerjarenplannen, noem maar op. Veel mensen zijn de hele dag bezig met het maken van die plannen. Het ene plan is nog niet half af of het nieuwe plan is al weer in de maak. En daar blijft het niet bij. Anderen zijn druk met de rapportages over die plannen en de verantwoording. En weer anderen zijn in de weer met het herijken en bijstellen van plannen. De plannenmakerij lijkt zichzelf aan te drijven en is een business op zich geworden.

En dan zijn er natuurlijk nog, laat ik dat vooral niet vergeten, de mensen die al die plannen moeten waarmaken. Daarin gaat méér tijd en energie zitten, dan ons lief is. Het feitelijk realiseren van de plannen is de zwaarste uitdaging voor de plannen-business, want er is geen enkele garantie dat dit gaat lukken. De weg van plan naar realisatie, zo leert de ervaring, is geplaveid met zo’n beetje alles wat de menselijke fantasie aan mogelijke weerstanden en obstakels kan bedenken.

Het waarmaken van plannen is in de praktijk dan ook een weinig benijdenswaardige rol. Ten eerste blijken veel plannen, ondanks alle eigentijdse ontwikkelmethodieken, toch niet goed doordacht, onvoldoende op samenhang getoetst en veel te weinig afgestemd met de plannen van anderen. Ten tweede blijken de noodzakelijke condities voor die plannen vaak beperkt in beeld te zijn gebracht en zijn veel vermeende baten op drijfzand gebaseerd. En ten derde zijn er zoveel plannen met evenredig veel belangen, dat het een wonder mag heten als we er in slagen onze plannen door de selectiedrempel heen te loodsen.

Dit wil niet zeggen dat het realiseren van plannen geen zin heeft, maar het betekent in de praktijk wel opboksen tegen een vele malen weerbarstiger en irrationelere werkelijkheid dan in de plannen zelf is voorzien. Er is weinig verbeeldingskracht voor nodig om je voor te stellen, dat de mensen die de plannen waar moeten maken een zware last met zich mee torsen. En als ik mij dan realiseer, dat er van het gros van de plannen, uiteindelijk weinig terecht komt, dan vraag ik me af wat we onszelf aandoen met alle overmatige aandacht en inzet voor die plannenmakerij.

Ergens voelen we dat ook wel aan, denk ik, diep in onze botten. Het verwondert mij daarom, dat we de hectiek rondom plannen toch nog steeds als iets vanzelfsprekends blijven beschouwen en er gewoon collectief in mee blijven gaan. De angst voor het ongeplande avontuur is wellicht zo groot, dat we, ondanks de drukte, de last en het schrale rendement de voorkeur geven aan de magie van het plannenmaken; een bezweringsmodule waarmee we meer controle en veiligheid over de toekomst denken te hebben.  

In een songtekst van John Lennon staat de zin: ‘Life is what happens to you, while you’re busy making other plans’. In de context van deze blog is dat een gepast signaal en een wake up call.